Անձրևաբեր ծեսից մեկ օր առաջ երաժշտության դաստիարակ՝ Մարիամ Մնացականյանի հետ պատրաստեցինք ծեսի խորհրդանիշ՝ Նուրի տիկնիկին, նշեմ որ այս անգամ տարբերվող ենք պատրաստել, պատրաստել ենք ավելից, ընթացքում էլ խոսել ենք ծեսի խորհրդի մասին, երգել ու խաղացրել։

Ամառային պարտեզ

Նախակրթարանի աշխատանքայի 2020-2021 օրացույցի հավելված

• 8:45-9:30 -Առավոտյան ծես. Ընդունելություն. լողավազան-լողափի խնամք
• 9:30-10:00 -Մարզական «Բարև,ես …»,ռոդարիական մարզական խաղեր:
• 10:00-10:30—Նախաճաշ
• 10:30-12:00-Լողափնյա գործունեություն.
• 12:30-13:00—Ճաշ
• 13:00-15:00- Քուն (Աստղափայլ օրորներ):
• 15:30-16:00- Հետճաշիկ:
• Ես կարողանում եմ… (Ես կարողանում եմ ինքնուրույն լվացվել,հագնվել,սպասքադրել և հավաքել-մաքրել): Օրվա 4 հերթապահները նախապատրաստում են նախաճաշի, ճաշի և հետճաշիկի սեղանը:
• 15:00-16:00— Ազատ գործունեություն, մուլտֆիլմի դիտում-վերլուծում, տուն ճանապարհել:

Նախագծեր

1. Անձրևաբեր և անձրևախափան ծեսեր
2. Վառդավարի ծես
3. Ամառային պարտեզ. ջրային լաբորատորիա
   • Ջրի գույնը
   • Ջրի համը
   • Տաք ու սառը ջուր
   • Ջրի ձայնը. երաժշտություն
   • Ծափխաղեր. ջրի վրա-ջրի տակ
   • Սպունգանկարչություն
   • Փրփրադեզ-պղպջակ
   • Շատախոս գլաքարերը
   • Ջրային թատրոն
   • Գունավոր գլաքարերի քաղաք
   • Ցեխաթերապիա

Տեխնոլոգիա

• Ծիսական գործունեություն«Նուրի տիկինիկ»պատրաստում.Նուրին անձրևի հովանավոր աստվածուհին էր, ուստի երաշտի ժամանակ գյուղացիները Նուրի տիկնիկի հետ շրջում էին տնետուն, որպեսզի նա անձրև պարգևի մարդկանց: Նուրիի շապիկը լուսակերտ էր ու նկարազարդ, իսկ մեջքի գոտին` ծիածանակերպ:
  Հայոց բոլոր գավառներում աղջիկների ու տղաների խմբերը ցախավելԵրկուշաբթիից կամ փայտից էին պատրաստում Նուրիին: Այն կնոջ կերպարանքով էր, գունավոր գոտիով, լաչակով, դեմքը` սպիտակ լաթով, աչք-ունքով, քիթ-բերանով: Նուրիի գլխին ծաղկեպսակ էին դնում և ամբողջությամբ զարդարում ծաղիկներով: Աղջիկ երեխաները` հին շորեր հագած, երգելով ու պարելով, պտտեցնում էին Նուրին տուն առ տուն և տիկնիկի համար ալյուր, ձու և այլ մթերքներ հավաքում: Պատուհաններից ու դռներից անընդհատ ջուր էին լցնում Նուրիի վրա:
• Նուրին, Բուկլե Բարանն ու Պուպլատիկինը՝ լողավազանում:
• Ծիսական գործողություն «կենաց ծառի»պատրաստում:
• Ծիսական գործողություն «Ցորենահավաք».ցորենի հասկեր ենք հավաքում, սովորում են խաչբուռ հյուսելու տարբերակներ:
• Ծիսական գործողություն «Խաչբուռ հյուսել». սովորում են պատրաստել Խաչբուռ , որը կարելի է պատրաստել ինչպես ցորենի հասկերից, ( Դանիել Վարուժան, «Խաչբուռ » ), այնպես էլ՝ ծաղիկներից:
• Ծիսական «Խնդում» պատրաստելու համար նախապատրաստում են վարունգ, խնձոր, վարդ, վարդի թփեր, ծղոտե զամբյուղ:
• Վարդավառի ծիսական ուտեստներ

Ամսվա բանաստեղծություններ

Հ. Թումանյան

ԱՐՏՈՒՏԻԿ

Արտուտիկ,
Նախշուն տոտիկ
Իջնեն կալեր
Գողտիկ-մողտիկ,

Ընտրեն քարեր,
Ուտեն կուտիկ,
Կըծըլվըլան
Կըլթիկ-կըլթիկ։

01.07.2021

Անձրևաբեր ծեսի իրականացում

Նուրի տիկնիկի պատրաստում

02.07.2021

Ցեխաթերապիա բակում

Ծիսական երգերի ուսուցում

• Անձրևաբեր ծիսական երգեր

05.07.2021

Սպունգանկարչություն լողափում

06.07.2021

• Ծիսական գործողություն «Խաչբուռ հյուսել». սովորում են պատրաստել Խաչբուռ , որը կարելի է պատրաստել ինչպես ցորենի հասկերից, ( Դանիել Վարուժան, «Խաչբուռ » ), այնպես էլ՝ ծաղիկներից:

07.07.2021

Ծափխաղեր լողափին, ջրի վրա, ջրի տակ

08.07.2021

Գունավոր գլաքարեր, այլընտրանքային նկարչություն

09.07.2021

Պատրաստելու ենք մրգային աղցան

19.07.2021

Բնագիտական փորձ, ջրի համը, գույնը:

20.07.2021

Խոհանոցային գործունեություն, կպատրաստենք մրգային աղցան

21.07.2021

Աշխատանք կավով

22.07.2021

Միջավայրի խնամք

23.07.2021

Ճստիկ-պստիկ ռադիո

26.07.2021

Սպունգանկարչություն

27.07.2021

Լողափնյա խաղեր

28.07.2021

Ուսումնասիրում ենք ծաղիկները

29.07.2021

Եգիպտացորենի օր

30.07.2021

Խոհանոցային գործունեություն, պատրաստում ենք կարկանդակներ:

Ամսվա բանաստեղծություններ

Ծուղրուղու ժողովածու

ասիկներ, ճվիկներ

• Ծիսական երգեր,խաղեր, պարերգեր, հաշվերգեր
• Անձրևաբեր ծիսական երգեր
• Զըպիկ, զըպիկ
• Անձրև եկավ
• Վարդավառի խաղերից՝ Կլոր պար
• Վարդավառի ծիսական երգեր, խաղիկներ, բանաստեղծություններ .
• Վարդավառ է
• Սոնա յար
• Պուպլատիկինն էկեր է
• Ազգային պարերգեր. «Հոպ, թռի», «Մանդրիկ թփիկ ըռեհան», «Կռունկ ջան, արի, արի», «Վեր, հա վեր, վեր», «Փափուռի»
• Վարդավառի ծեսին կատարվող երգեր, պարերգեր

Նախագծի թեման. «Ազգային ծեսեր. Անձրևաբեր և անձրևախափան ծեսեր»

Նպատակը

• ջրի (անձրևի)կարևորությունը, անհրաժեշտությունը բնության մեջ, մարդու կյանքում,
• ազգային ծեսերին՝ նոր կյանք:

Ժամանակացույցը

Նախագիծն իրականացվում է հուլիս — օգոստոս ամիսներին (շոգ օրերին), երբ բույսերը չորանում են շոգից:

Ծեսն իրականացնողներ

• «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի ճամբարների տարատարիք սովորողներ,
• ընտանեկան նախագիծ, որին կարող են մասնակից լինել տարատարիք երեխաներ:

Ընթացքը.

Ուսումնասիրում են ջուրը՝ իր տարբեր դրսևորումներով (ջուր, գոլորշի, սառույց, տաք և սառը վիճակներ), ուսումնասիրում են անձրևաբեր և անձրևախափան ծեսերին նվիրված գրառումները՝

• Ա. Շահնազարյանի «Երգ ու հաց» գրքից. Նուրի, Նուրի
• Թամար Հայրապետյան, «Անձրևաբեր և անձրևախափան ծեսերի երկհակադիր ընկալումների շուրջ» , գտնում են այլ գրառումներ (համացանց, գրականություն),
• շրջապատի մարդկանց, ծանոթների միջոցով իմանալ այլ տեղեկություններ այդ ծեսերի, նրանց իրականացման մասին (Անձրևաբեր ծեսը Շիրակի մարզում) ,
• սովորում են երգեր, բանաստեղծություններ անձրևի, ամպերի, արևի, ջրի մասին,
• խաղում են խաղեր ջրի (ջրի հետ, ջրի՝ լողավազանի կամ այլ ջրային միջավայրի մեջ), անձրևի, ամպերի, քամու, արևի հետ կապված, ջրի մեջ մտնելու,  ջրից «վախն առնելու»  մանկական խաղ),
• ստեղծում են դրանց հետ կապված նոր խաղեր,
• իմանում են անձրևի կարևորության մասին,
• պատրաստում են ծիսական տիկնիկը՝ իրենց պատկերացմամբ և որոշում՝ ինչ անունով է կոչվելու (քանի որ տարբեր վայրերում տարբեր անուններով են կոչել)
• որոշել ծեսն իրականացնելու վայրը, ձևը,
• եթե ունեն իրենց պատկերացրած այլ ծիսական պարագա (պարագաներ)` պատրաստում են,
• խաղարկում են ծիսական տեսարաններ, որոնք կարող են լինել ինչպես ժողովրդի կողմից արդեն խաղարկած (որոնք անպայման պետք է համապատասխանեն տվյալ տարիքի երեխաներին), այնպես էլ՝ իրենց կողմից ստեղծված, որի ընթացքում կատարում են անձրևաբեր ծիսական երգեր («Պուպլատիկինն էկեր է» , «Հանիկ նինար» , Անձրևաբեր ծիսական երգեր և այլն)  ասիկ, բանաստեղծություն, խաղերգ և այլն:
• ծեսերին նոր կյանք տալով՝ ստեղծել նոր կերպարներ, նոր խաղեր, հետաքրքիր գործողություններ:

Ընթացքը նկարվում, տեսագրվում է, ներկայացվում բլոգում:

Արդյունքում մասնակիցը կիմանա

• ազգային ծեսերը,
• ազգային սովորույթները,
• հայկական ժողովրդական և ծիսական երգերը,
• ծիսական կերպարները,
• ժողովրդական, մանկական, ծիսական խաղերը,
• ծիսական պարագաները,
• անձրևի (ջրի) դերը բնության մեջ,

կկարողանա

• երգել հայկական ժողովրդական և ծիսական երգեր,
• պատրաստել ծիսական պարագաներ,
• խաղալ ժողովրդական, մանկական, ծիսական խաղեր,
• համացանցից, այլ աղբյուրներից ծեսին վերաբերվող նյութեր գտնել,
• ծեսին նոր կյանք տալ:

կլինի

• ծեսը իմացող ակտիվ մասնակից, փոխանցող, տարածող:

Հետևություն

Ի՞նչ տվեց այս աշխատանքը մասնակցին, ի՞նչ նորություն կարողացավ ներմուծել անձրևաբեր և անձրևախափան ծեսերը խաղարկելիս, կցանկանա՞ նորից խաղարկել և ծեսերին նոր կյանք տալ:

Արդյունք

Նկարել, տեսագրել, գրի առնել աշխատանքի ընթացքը, բլոգում ներկայացնել ֆիլմի, ֆոտոպատումի, նկարագրության, այլ տեսքով:

Ազգային երգեր՝ որտեղ շոշափվում է անձրևի, ջրի թեման.

Բոբիկ ջուր մի էրա ,  Ջուր կուգեր ,  Զըպիկ, զըպիկ ,   Անձրև եկավ ,  Երկինքն ամպել է և այլն:

Անձրևաբեր ծիսական երգերի տեքստեր 

Անձրևաբեր ծիսական երգերի տեքստեր

Նուրի տիկնիկը լողավազանում